@Falcon Finance #FalconFinance $FF
Tuần trước mình ngồi xem dashboard on-chain trong lúc chờ một giao dịch confirm, và chợt nhận ra một điều quen thuộc: rất nhiều người nói về FalconFinance như một ý tưởng, nhưng rất ít người nói về nó như một hệ thống đang vận hành.
Trong DeFi, ý tưởng chỉ giúp bạn khởi động. Thứ giữ bạn sống sót là những con số âm thầm chạy phía sau.
Nếu coi Falcon là một lớp hạ tầng cho đô la tổng hợp và cho vay đa tài sản, thì câu hỏi không phải là “câu chuyện này hay đến đâu”, mà là “hệ thống này cư xử thế nào khi bị kéo căng”. Và để trả lời câu hỏi đó, mình không nhìn giá token trước. Mình nhìn on-chain.
Chỉ số đầu tiên mình luôn theo dõi là tổng giá trị tài sản thế chấp được khóa, nhưng không phải chỉ là một con số TVL chung chung. Điều quan trọng hơn là cơ cấu tài sản thế chấp.
Có bao nhiêu phần trăm là stablecoin, bao nhiêu là ETH, BTC, và bao nhiêu là tài sản thanh khoản mỏng hơn.
Một hệ thống “tài sản thế chấp phổ quát” chỉ thực sự khỏe nếu phần tài sản rủi ro cao không âm thầm chiếm ưu thế.
Song song với đó là tỷ lệ thế chấp trung bình (OCR) của toàn hệ thống và theo từng loại tài sản. Mình không quan tâm OCR lý thuyết trong whitepaper, mà quan tâm người dùng thực sự đang mint USDf ở mức nào. Nếu OCR trung bình trôi dần xuống sát ngưỡng tối thiểu trong giai đoạn thị trường hưng phấn, đó là tín hiệu rủi ro chậm nhưng rất thật.
Chỉ số tiếp theo là nguồn gốc của USDf đang lưu hành. Bao nhiêu USDf được mint từ stablecoin 1:1, bao nhiêu đến từ tài sản biến động. USDf được tạo ra từ stablecoin cho hệ thống cảm giác “sạch” hơn, nhưng cũng dễ đảo chiều khi người dùng rút vốn nhanh. USDf từ tài sản biến động thì bền hơn về stickiness, nhưng nhạy cảm với thanh lý. Cân bằng giữa hai nguồn này nói lên rất nhiều về tính ổn định thực tế.
Sau đó mình nhìn đến tỷ lệ đốt USDf và hành vi chuộc lại. Khi người dùng burn USDf, họ có rút tài sản thế chấp ra ngay không, hay chuyển sang tái cấu trúc vị thế. Nếu trong những ngày biến động mạnh, lượng burn tăng nhưng hệ thống vẫn xử lý mượt, không có spike trượt giá bất thường, đó là một điểm cộng lớn cho thiết kế thanh khoản.
Một chỉ số thường bị bỏ qua là độ sâu thanh khoản của USDf trên các pool chính. Không phải chỉ xem TVL pool, mà xem spread thực tế cho các giao dịch cỡ vừa. Nếu USDf là đơn vị định giá mà Falcon hướng tới, thì việc đổi USDf sang các stablecoin khác với trượt giá thấp là điều bắt buộc. Một đô la tổng hợp mà khó rời hệ thống thì chỉ là số dư nội bộ.
Với sUSDf, mình không nhìn APY trước. Mình nhìn tốc độ tăng trưởng tổng tài sản trong vault so với lượng USDf stake.
Nếu TVL tăng nhưng yield giảm dần theo thời gian, đó là hành vi bình thường của lợi suất bền vững. Ngược lại, APY cao nhưng TVL mỏng hoặc biến động mạnh thường là dấu hiệu của incentive ngắn hạn, không phải hiệu quả vận hành.
Nguồn lợi suất cũng để lại dấu vết on-chain. Dù không thể thấy toàn bộ chiến lược off-chain, mình vẫn theo dõi dòng tiền vào ra giữa các contract liên quan đến chiến lược giao dịch, và tần suất rebalancing. Một hệ thống dựa vào chênh lệch funding sẽ có nhịp dòng tiền khác hẳn một hệ thống farm incentive. Nhịp đều và ít spike bất thường thường là dấu hiệu tốt.
Một nhóm chỉ số cực kỳ quan trọng khác là thanh lý. Không phải xem có thanh lý hay không, mà xem thanh lý xảy ra ở mức giá nào và với quy mô ra sao. Nếu các vị thế bị thanh lý khi giá còn cách xa oracle price một khoảng an toàn hợp lý, điều đó cho thấy hệ thống phản ứng sớm. Nếu thanh lý dồn dập ở một mức giá, đó là dấu hiệu của cấu trúc rủi ro chưa mượt.
Liên quan chặt chẽ đến thanh lý là độ trễ oracle và sai lệch giá. Mình luôn so sánh giá oracle Falcon dùng với giá spot trên các DEX lớn trong những thời điểm biến động nhanh. Sai lệch nhỏ và nhanh được sửa là chấp nhận được. Sai lệch kéo dài là mầm mống cho các vụ khai thác rủi ro.
Một chỉ số ít người để ý nhưng rất “builder” là tốc độ điều chỉnh tham số quản trị. Falcon có FF token để điều chỉnh giới hạn và quy tắc. Mình không nhìn xem proposal có nhiều hay không, mà nhìn thời gian từ lúc rủi ro xuất hiện trên thị trường đến lúc tham số được cập nhật. Phản ứng chậm trong DeFi thường đắt hơn một quyết định bảo thủ.
Ngoài ra, mức độ tập trung vị thế cũng rất đáng theo dõi. Có bao nhiêu ví chiếm phần lớn USDf lưu hành hoặc tài sản thế chấp. Một hệ thống nhìn có vẻ phân tán nhưng phụ thuộc vào vài vị thế lớn sẽ rất mong manh khi tâm lý thay đổi. DeFi không sợ cá voi, DeFi sợ cá voi hoảng loạn.
Cuối cùng, mình luôn nhìn Falcon trong mối tương quan với thị trường xấu. Không phải lúc mọi thứ tăng, mà là lúc funding đảo chiều, volatility tăng và thanh khoản mỏng đi. Các chỉ số ở trên không cần hoàn hảo, nhưng chúng cần cư xử có thể dự đoán được. Đó là điều phân biệt hạ tầng với thử nghiệm.
Falcon Finance không cần phải chứng minh rằng nó không có rủi ro. Không hệ thống nào làm được điều đó. Thứ nó cần chứng minh, bằng on-chain data chứ không phải lời nói, là rủi ro của nó được phân bổ, được đo lường và được xử lý kỷ luật. Nếu các chỉ số này giữ được hình dạng khi thị trường xấu đi, thì tài sản thế chấp phổ quát không còn là một khẩu hiệu. Nó trở thành một công cụ mà mình sẵn sàng theo dõi lâu dài.
